Jaką pijemy wodę, skąd znalazła się w naszych kranach, czy jej nie zabraknie? – oto częste pytania zadawane latem, szczególnie w tym roku po upalnym czerwcu i suszy, która panuje w wielu rejonach kraju, a ostatnio dotyka także bezpośrednio nas. Dziś pierwsza część krótkiego informatora o naszym H2O, bez którego nie da się żyć.

NAUKOWO, CZYLI TROCHĘ HYDROLOGII. Obszar Zabrza należy do prawostronnego dorzecza Odry i jest odwadniany przez Kłonicę wraz z dopływami: Potokiem Bielszowickim, Czarniawką, Potokiem Guido, Bytomką i licznymi kolektorami ściekowymi. Bytomka ma w naszym mieście 7 km długości i wpływa do Kłodnicy już w Gliwicach. Jej prawobrzeżnym dopływem jest Potok Mikulczycki, który ma początek w lesie miechowickim, ma na terenie Zabrza 5 km długości i wpada do Bytomki w okolicy Maciejowa.

Rzeka Bytomka prowadzi ok. 70–110 m3/min wody. Charakterystycznym elementem sieci hydrograficznej miasta są liczne zbiorniki wodne, powstałe najczęściej w wyniku pogórniczych osiadań terenu lub w wyrobiskach poeksploatacyjnych. Najciekawsze z nich to Stawy Makoszowskie i zagospodarowane kąpielisko leśne Maciejów.

    Podziemne warstwy wodonośne występują w piętrach: czwartorzędowym, triasowym i karbońskim (nazwy pochodzą od okresów tworzenia się skorupy globu). Z analizy hydrogeologicznej obszaru wynika, że podstawowe znaczenie użytkowe mają wody występujące w utworach piaszczystych czwartorzędu i w skałach wapienno-dolomitycznych. Natomiast w przypadku piętra karbońskiego nie ma możliwości zagospodarowania wód do celów komunalnych, gdyż nadal pozostają one pod wpływem drenażu górniczego, który spowodował i nadal powoduje duże przeobrażenia naturalnych warunków hydrogeologicznych.
    Zbiorniki wód podziemnych w rejonie Zabrza to głównie tzw. GZWP Bytom i GZPW Gliwice. GZWP Bytom pokrywa się w przybliżeniu z granicami geologicznej triasowej niecki bytomskiej. Prowadzi wody o charakterze szczelinowo-krasowo-porowym. Charakter górotworu oraz roboty górnicze prowadzone na przestrzeni ponad stu lat w kopalniach spowodowały, że głównymi drogami przepływu wód podziemnych obok szczelin, pustek i naturalnych kanałów są także nieczynne wyrobiska kopalniane.
     GZWP Gliwice wydzielony został w węglanowych utworach triasu. Część zbiornika występująca na obszarze Zabrza zawiera na ogół przepuszczalne osady czwartorzędu. Przepływ wód podziemnych odbywa się w systemie połączonych szczelin, pustek i kawern. Długotrwała i intensywna eksploatacja wód studniami spowodowała zakłócenia tego pierwotnego układu hydrodynamicznego i warunków przepływu.
     W południowej części miasta znajduje się jeszcze fragment GZWP nr 331 Kopalna Dolina Rzeki Górna Kłodnica, z poziomami wodonośnymi w utworach czwartorzędu.
     Wody triasowego piętra wodonośnego należą do wód słodkich, słabo zasadowych. Sucha pozostałość kształtuje się na poziomie 278–1348 mg/dm3 (średnio 733 mg/dm3), przy wartościach pH 7,0–7,6. Zawartość siarczanów waha się od 35 do 520 mg/dm3, (średnio 235 mg/dm3), chlorków 15–300 mg/dm3. Zawartości żelaza wynoszą od 0,02 do 3,3 mg/dm3, manganu 0,01–0,45 mg/dm3 W płytkich strefach wody te charakteryzują się również podwyższoną zawartością związków azotu. Użytkowanie tych wód jest możliwe dzięki klasycznemu procesowi uzdatniania.

Tekst ukazał się w Głosie Zabrza i Rudy Śląskiej (nr 29 z 18 lipca 2019) na kolumnie W STRONĘ NATURY, która jest współfinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.